بررسی مسئله تعارض علم و دین در اعجاز/ رد داوری‌های هیوم

آیت‌الله جعفر سبحانی از مراجع تقلید امروز در ادامه سلسله جلسات مسائل جدید کلامی در مدرسه علمیه عالی نواب مشهد به بررسی تعارض علم و دین در اعجاز پرداخت و گفت: یکی از مهمترین مسائلی که غربی‌ها در دو قرن اخیر مطرح می‌کنند، همین مسئله تعارض علم و دین است.

وی با بیان این که آنان معتقدند در مواردی داده‌های دین و کتب مقدسه با داده‌های علمی در تعارض است، تصریح کرد: یکی از ادعا‌های آنان در اثبات این مدعا، مساله اعجاز است که این مساله نیز بر اساس نظر متکلمان اسلامی به معنای کاری بر خلاف قوانین طبیعی، است که مدعی نبوت دست به آن می‌زنند و مردم را برای مقابله یا تحدی دعوت می‌کنند.

۵ قید اصلی در اثبات مسئله اعجاز

این مرجع تقلید با اشاره به ۵ قید اصلی در اثبات مساله اعجاز خاطر نشان کرد: کار خارق العاده در صورتی معجزه نامیده می‌شود که آورنده آن، مدعی نبوت و سفارت از جانب خداوند یگانه باشد و در غیر اینصورت آن را کرامت می‌نامند که بر اساس این نوع بیان باید گفت فراهم آوردن روزی برای حضرت مریم بدون کوچکترین تلاش، کرامت و نه اعجاز بوده است.

آیت الله سبحانی با اشاره به دلایل دیگر در اثبات اعجاز، بیان کرد: کاری خارق العاده و بر خلاف قوانین طبیعی روزمره، دعوت مردم به مقابله و تحدی به همراه عجز و ناتوانی مردم از مقابله با آن از جمله دیگر دلایل اثبات اعجاز است.

در اعجاز، ادعا باید با معجزه تطبیق کند

وی با بیان این که در اعجاز ادعا باید با معجزه تطبیق کند، افزود: کار خارق العاده باید با ادعای فرد هماهنگ باشد که به طور مثال اگر بگوید نشانه ارتباط من با خدا این است که اگر دعا کنم، آب چشمه افزایش یابد؛ اما اگر پس از این ادعا آب چشمه کاهش یافته و یا فروکش کند، چنین کاری هرچند بر خلاف قوانین طبیعی می‌باشد، اما معجزه مصطلح نیست.

اولین اشکال: معجزه ناقض قانون Law علیت

این مرجع تقلید با بیان این که معجزه برهم زننده قوانین عادی است نه قانون علیت و معلولیت، خاطر نشان کرد: یکی از فیلسوفان معروف غربی به نام دیوید هیوم دو اشکال مهم را مطرح می‌کند که نخستین آن به عنوان «اعجاز، ناقض قانون علیت» شناخته می‌شود چراکه بر اساس بیان او معجزه نقضی است بر برهان طبیعت و معجزه را می‌توان به عنوان تخلف از یکی از قانون‌های طبیعت به واسطه اراده خاص الهی و یا مداخله عامل و یا عوامل نامرئی نامگذاری کرد.

قانون علیت یک قانون فطری است

آیت الله سبحانی با بیان این که شکی نیست که هر پدیده امکانی بدون علت جامه وجود نمی‌پوشد، تصریح کرد: قانون علیت یک قانون فطری است که بشر آن را از درون دریافت می‌کند نه اینکه یک معرفت تجربی باشد که فرد با تجربه به آن دست یافته باشد و در این زمینه نظر آن دسته از غربی‌ها که می‌گویند قانون علیت مبتنی بر تجربه بوده کاملا مردود است.

وی با اشاره به این گفتار معروف که «هر ممکن الوجود به دنبال علتی است که آن را پدید می‌آورد»، ابراز کرد: بنابراین اگر معجزه ناقض این قانون فطری باشد باید گفت که آن معجزه ابدا قبول و پذیرفته نیست.

این مرجع تقلید با بیان این که کسانی که شبهه اعجاز، ناقض قانون علیت را مطرح می‌کنند، معتقدند در صفحه هستی جز ماده و آثار آن چیز دیگری نیست، بیان کرد: اگر معجزه علت معتاد Addicted و یا علت طبیعی ندارد، پس فاقد علت است، اما کسانی که با پذیرفتن قانون علیت و معلولیت، دایره وجود را گسترده‌تر از ماده و انرژی می‌دانند، معتقدند معجزه دارای علت فوق طبیعت و ماده است که آن را پدید می‌آورد؛ بنابراین گروه الهی اصل قانون علیت و معلولیت را معتبر شمرده، اما دایره وجود را گسترده می‌دانند.

دایره علیّت و معلولیت فراتر از دایره علت طبیعت است

آیت الله سبحانی ادامه داد: بنابراین هیوم و دیگر کسانی که گرایش‌های فکری همچون او دارند، در زمینه این معجزه داوری‌های درستی نداشته و نقض قانون طبیعت را مساوی با نقض قانون علیت و معلولیت می‌دانند در حالی که میان این دو ملازمه نیست و به اصطلاح «نفی اخص دلیل بر نفی اعم نیست» و از سوی دیگر اگر علت عادی در حادثه Incident نباشد دلیل بر این نیست که حادثه علت واقعی نداشته باشد چراکه ممکن است دایره علیت و معلولیت فراتر از دایره علت طبیعت باشد.

وی با بیان این که متکلمان اسلامی با کلام آگاهی از قانون علیت و معلولیت اعجاز را ناقض این قانون ندانسته و برای معجزه علتی تصور کرده اند، اظهار کرد: برخی می‌گویند معجزه پیامبران مستقیما فعل خداوند بوده و خدای آفریدگار زمین و آسمان به صورت موردی تنها آنچه را که گواه بر صدق نبوت پیامبران است انجام می‌دهد.

این مرجع تقلید ادامه داد: برخی دیگر نیز می‌گویند که ممکن است فرشتگان که قرآن گاهی از آنان به «فالمدبرات امرا» تعبیر می‌کند، مبدا اعجاز پیامبران باشند که برخی از آیات نیز همچون آیاتی در زمینه حامل شدن حضرت مریم بر این گواهی می‌دهند.

آیت الله سبحانی افزود: برخی دیگر معتقدند نفس پیامبران از نظر تکامل به حدی رسیده که به اذن پروردگار جهان، در گوشه‌ای از جهان طبیعت سازگار باشد و اراده آنان مبدا اعجاز است که آیه «وَ ما کانَ لِرَسُولٍ أَنْ یأْتِی بِآیةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ» گواه مدعاست.

دومین اشکال: اندیشه اعجاز با برهان نظم سازگاری ندارد

وی با اشاره به آخرین اشکال در زمینه اعجاز ابراز کرد: آنان معتقدند اندیشه اعجاز (تحقق پدیده‌ای خارج سنن طبیعی) با برهان نظم که یکی از دلایل اثبات صانع می‌باشد سازگاری ندارد چراکه همه نمود‌ها در جهان بر اساس برنامه ریزی، سازماندهی، هماهنگی و هدفگرایی پدید می‌آیند در صورتی که در اعجاز هرگز این اصول وجود ندارند.

این مرجع تقلید با بیان این که بر اساس این اشکال معترض چنین تصور کرده که برهان نظم با مجموع جهان آفرینش قائم است که اگر در نقطه‌ای تخلف رخ داد، این برهان که بر اساس مجموع استوار است بهم می‌خورد، بیان کرد: هر موجودی از اتم‌ها و سلول‌ها تا کرات آسمانی و کهکشان‌ها گواه بر وجود ناظمی است که بر آن موجود نظم بخشیده است؛ بنابراین میلیارد‌ها نظام منظم که خرد از شمردن آن ناتوان است هر یک دلیلی روشن و مبرهن بر اثبات وجود خداوند است.

اعجاز از سوی پیامبران و به عنوان جلوه‌ای از قدرت الهی است

طبق گزارش حوزه، آیت الله سبحانی با بیان این که حال اگر در کنار این میلیارد‌ها نظم یک مورد خاص از اصول بیرون رفت، لطمه‌ای بر این میلیارد‌ها برهان وارد نمی‌شود، افزود: کار پیامبران با اعلام قبلی و به عنوان جلوه‌ای از قدرت الهی صورت می‌گیرد و این نظام عادی را بر هم می‌زند که همه اینان گواه بر این مدعاست که آن عقل بزرگ و قدرت برتر که جهان را با اندازه گیری خاصی به وجود آورده و هر معلول طبیعی از علت طبیعی سرزده است، اما گاهی به علت مصالحی آن را بهم می‌زند.

وی با بیان این که در اینصورت اعجاز نیز خود دلیل توحید است، خاطر نشان کرد: اگر جهان محصول قوانین خشک و انعطاف ناپذیر بود و همه هستی در چنگال روابط طبیعی قرار نداشت، نباید این نظام با خواست بشریت دگرگون می‌شد و امروز نیز آن نظم پیوسته در سرتاسر جهان و این نظم ناپیوسته در موارد بسیار جزئی گواهی بر آن است که یک قدرت برتر در علم آفرینش حکومت می‌کند که قوانین او همه حاکم بر قوانین انعطاف ناپذیر جهان ماده است.

میزان

اخبار اختصاصی سایت رکنا را از دست ندهید:

اولین فیلم از لحظه دستگیری شهرام جزایری هنگام فرار از مرز +عکس

مرد شیطان صفت پسربچه ای را به خرابه ای جنوب تهران برد

سرنوشت وحشتناک نوزاد 3 ماهه در ماشین همانند بنیتا + عکس

وقتی جنازه برادرم را دیدم دستانش از پوست آویزان بود + عکس

سرنوشت عجیب لیلی در استخر خانه فساد +عکس

تجاوز مرد شیطان صفت به کودکان بی سرپناه !

اولین عکس شهرام جزایری هنگام دستگیری در مرز بازرگان

3 روز مانده به پایان خدمت سربازی راز شومی از زنم فهمیدم! +فیلم گفتگو

این زندانی حبس ابدی را می شناسید؟/ او در خیابان های تهران جولان می داد! + فیلم گفتگو

تجاوز به دختر ها با بستن دست و پایشان!+عکس

بلایی که بر سر نوعروس 16 ساله در خانه مجردی آمد / او با پسرهای غریبه قرار مرار می گذاشت!

از نگاه مردها به اندام زنم زجر می کشم / نسرین با لباس و آرایش زننده بیرون می رود!

3جوان نصفه زن و نصفه مرد بعد از پارتی شبانه فاجعه مرگبار آفریدند !+تصاویر